Elveda Batum!

Acara Özerk Cumhuriyeti (Gürcüce– Açaris Avtonomiuri Respublika), Gürcistan’ın güneybatı kesiminde yer alan özerk cumhuriyettir. Yönetim merkezi Batum’dur. Türkiye’nin hemen kuzeydoğusunda Artvin ve Ardahan illeri sınırında yer alır. Artvin‘in, Hopa ilçesinde bulunan Sarp Sınır Kapısı, Batum’a açılır.

Batum,16 Temmuz 1921’de kurulan Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti‘nin yönetim merkezi oldu. Moskova Antlaşması‘nın teyidini sağlayan Kars Antlaşması sonucunda Sovyet Gürcistan’a bırakılması onandı. Yapılan antlaşmaya göre Acaristan Özerk Cumhuriyeti’nin özerkliği, Türkiye devletinin garantörlüğü altındadır. Batum (Acaristan) Rusya’ya verilirken bazı kurallara uyma zorunluluğu ile bırakıldı. Bunlardan en önemli maddesi; Batum (Acaristan) sınırları içindeki halkın etnik kimliğine, dini kimliğine kesinlikle müdahale edilmeyeceğidir. Bu kurallara uyulmaması halinde ise Türkiye Cumhuriyeti Devletinin müdahale hakkı vardır. 1921 Kars Antlaşması metninde “Garantör” terimi geçmemekle birlikte, 6. maddesine dayandırılarak, özerkliğinin Türkiye’nin garantörlüğünden bahsedilmektedir.

Gürcistan’ın 1991’de bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Acara Özerk Cumhuriyeti yönetiminin başına Aslan Abaşidze geldi, Mayıs 2004’te Abaşidze iktidarı, merkezi yönetimin desteğindeki halk hareketiyle son buldu.

Ansiklopediler, internet size kısaca bu bilgileri verir. Vermediği, Batum’un İstiklal Harbi yıllarında ittihatçıların merkezi olduğunu; Mütareke’den sonra Kafkas İslam Ordusu Kumandanı Nuri Paşa’nın İngilizler tarafından burada hapsedildiği ve Teşkilat-ı Mahsusacılar tarafından hapisten kaçırıldığını; Enver Paşa’nın, kardeşi Halil Paşa’nın defalarca buraya geldiği, Milis Yarbay Topal Osman Ağa’nın fındık yüklediği takasıyla buraya gelip, karşılığında silah ve cephane aldığını kaçımız bilir.

Gürcistan’da tarihinde yapılan seçimlerde başkanlık sistemi sona erdi, yerini bizdeki gibi parlamenter sistem aldı. Komşudaki bu değişiklik bizde başkanlık için çığırtkanlık yapanları ne derece etkiler, bilmiyorum.

Gürcistan’da sadece başkanlık sistemi bitmedi. ABD vatandaşı Saakaşvili’yle beraber, Güney Kafkasya’da ABD dönemi sona erdi. Yerine muhalefetin adayı G. Marvelaşvili seçildi. Yıllardır süren santrancın kaybedeninin ABD olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. ABD’nin bölgede Türkiye’den başka kullandığı ülke kalmadı.

ABD desteği sonucu Gürcü milliyetçiliği saldırganlaştı. Çeçen direnişçilerine destek veren Saakaşvili, Stalin döneminde Gürcistan’a bırakılan özerk Abhazya ve Osetya’ya saldırdı. Saldırgan Gürcistan, bu iki özerk cumhuriyetten kovuldu. Rusya desteği ile bu iki ülke bağımsızlıklarını ilan etti ve bazı ülkeler tarafından tanındı.

Biz ne yaptık bu süreçte derseniz; Türkiye, ABD istediği için kayıtsız-şartsız Gürcü milliyetçisi Saakaşvili’yi destekledi. Abhaz asıllı vatandaşlarımızın tepkilerini kaale alınmadı ve Abhazya’ya ekonomik ambargo uyguladı.

Saakaşvili ve çevresi sadece Osetlere ve Abhazlara saldırmakla kalmadı. Batum’a da el attı. Statüsü iznimiz olmadan değişmeyecek bu bölgenin sadece statüsü değil, bayrağı da değişti. Batum’un bayrağına HAÇ kondu.

Yaklaşık on yıl önce tarih bilir bir dostum, gittiği bir tekstil firmasında karşılaştığı orta yaşlı Gürcü kadının Batumlu olduğunu öğrenince ona şu soruyu sorar; “Sen Halil Paşa’yı biliyor musun?” Kadının cevabı onu şaşırtır; “Tabi ki biliyoruz. Sovyet döneminde tarih kitaplarından ismini kaldırmak istediler, pretosto ettik, kaldıramadılar.”

Stratejik derinlikte Ege’deki adaları, ABD destekçiliği ile başka Batum da gitti.

Bakalım daha neler gidecek?

Neler kaybedeceğiz?