COVID -19

Değerli okurlarım merhaba,

Sadece 120 nm çapında olan bir virüs aylardan beri tüm dünyayı etkisi altına aldı. Bunca fırtınalar koparan malum virüsün (SARS-CORONAVİRÜS 2) yaklaşık 8 bin tanesi yan yana dizilse 1 mm uzunluğundaki bir çizgiye sığıyor.

Aslında bazı hayvanların vücudunda hastalık yapmadan yaşamakta olan bu virüs, Çin’de ilk kez insanlara da bulaştıktan sonra insandan insana geçmeye başladı. Bu virüs solunum yollarına yerleşme eğiliminde.

Tüm virüsler gibi bu virüs de girdiği hücrede paramparça oluyor, her parçadan yeni bir virüs oluşuyor, çok sayıda virüs içinde bulundukları hücreleri parçalayıp serbest kalıyor. Serbest kalan yeni virüsler başka hücrelere girerek tekrar tekrar aynı şeyleri yapıyor. Bu sırada kişinin bağışıklık sistemi güçlü ise hasta olmadan veya hafif hastalıkla durumu atlatıyor, kronik hastalığı olanlar ve yaşlılar bağışıklık sitemleri güçlü olmadığı için virüs akciğere ulaşıp aynı faaliyete orada devam ediyor. Bunun sonucunda iki taraflı pnömoni (zatürre) hatta hızla çoklu organ yetmezliğine kadar giden bir süreç başlıyor. Hastalığın adı COVID -19.

Şimdi size bu hastalığın özelliklerini sayısal verilerle de anlatmak istiyorum.

Bulaşma şekli: Hasta kişilerin öksürerek çevreye yaydıkları damlacıklarla doğrudan doğruya veya bu damlacıkların yapıştıkları yüzeye temas eden ellerin ağız, burun veya göze değmesiyle.

Virüsün dış ortamda canlı kalma süresi: Havada üç saate kadar, bakır yüzeyde dört saate kadar, kartonda 24 saate kadar, plastik ve paslanmaz çelikte üç güne kadar.

Kuluçka süresi: 2 – 14 gün.

Bulaşmaya başlama zamanı: Kuluçka döneminde yani henüz hastalık bulguları yokken de bulaşabilir.

Hastalığın belirtileri: Ateş (% 94), öksürük (% 79), balgam (% 23), yorgunluk (% 23), kas ağrısı (% 15), ishal % 5, bulantı % 4.

Gripte de ateş ve öksürük vardır ama halsizlik, baş ağrısı, kas ve eklem ağrıları COVID -19’a göre daha ön plandadır.

Soğuk algınlığında burun tıkanıklığı veya burun akıntısı, hapşırık, boğaz ağrısı ve kırıklık ön plandadır.

Hastalığın şiddeti: % 81,5 hafif, % 13,8 şiddetli (hastaneye yatışı gerekenler), % 4,7 kritik (yoğun bakım ihtiyacı olanlar)

Yaş arttıkça ölüm oranı artıyor: Oranlar şöyle: 80 yaşın üstünde % 14,8, 70-79 yaşları arasında % 8, 60-69 aralığında % 3,6, 50-59 aralığında %1,3, 40-49 aralığında binde 4, 10-39 aralığında binde 2 bulunmuş. 9 yaşın altında ölen yok.

Yayılma hızı: Gribe göre 2 kat, SARS salgınına göre 6 – 7 kat hızlı.

Eşlik eden hastalıklar: Ölenlerin % 48’inde şeker hastalığı, hipertansiyon, kalp damar hastalığı veya kanser gibi kronik hastalık var, ya da bağışıklığı baskılayan ilaç kullanıyorlar.

Korunmak için şunlar yapılmalı:

1. Elleri sık sık en az 20 saniye süre ile sabunlu suyla yıkamak.
2. Elleri ağız, göz veya buruna götürmemek, tokalaşmamak.
3. Ortamı sık sık havalandırmak.
4. Yüzeyleri % 70’lik alkol veya 50’de 1 oranında sulandırılmış çamaşır suyu ile dezenfekte etmek.
5. Soğuk algınlığı belirtileri olan kişilerle araya en az 1 metre mesafe koymak.
6. Öksürürken ağzı mendil veya dirsekle kapamak.
7. Yiyecekleri iyi pişirmek, iyi uyumak, yeterli sıvı almak ve yeterli beslenmek.
8. Kıyafetleri 60 – 90 derecede yıkamak.
9. Soğuk algınlığına ait belirtiler varsa yaşlılara yaklaşmamak.
10. Soğuk algınlığına ait belirtiler varsa maske takmadan dışarı çıkmamak,
11. Ateş, öksürük ve nefes darlığı varsa maske takıp bir sağlık kuruluşuna gitmek.
12. Yaşlıların ve kronik hastalığı olan kişilerin dışarı çıkmaması.

Sağlık Bakanlığı’nca bildirilen olası vaka tanımları:

A-) Son 14 günde yurt dışında bulunmuş bir kişide ateş + öksürük veya solunum sıkıntısı olması ama bu tabloyu izah edecek bir başka hastalık olmaması.

B-) Öksürük veya solunum sıkıntısı olması ve bulguların başlamasından önceki 14 gün içinde doğrulanmış COVID – 19 vakası ile yakın temas.

C-) Ateş + öksürük veya solunum sıkıntısı, son 14 günde gelişen ve yatış gerektiren bulguların (düşük tansiyon, hızlı ve zorlu solunum, akciğerlerde yaygın zatürre) varlığı, bu tabloyu izah edecek başka bir hastalık olmaması.

Bilgi almak için en doğru iki kaynaktan biri Sağlık Bakanlığı’nın internet sitesi ve diğeri Dünya Sağlık Örgütü’nün internet sitesidir.

Kısacası, virüslerin solunum yollarımıza girmesini engellememiz, bunun için korunma önlemlerine harfiyen uymamız gerekiyor.

SIK SIK EL YIKAMA önlemi çok önemlidir.

Bulaşma zincirini kırmak için de sosyal izolasyona, yani EVDE KAL çağrılarına uymamız gerekiyor.

Özellikle kronik hastalığı olan kişilerin ve yaşlıların evden çıkmamaları gerektiğini önemle vurgulamak istiyorum.

Panik yapmak hiç doğru değil ama hep birlikte tedbirli olmamız şart.

Sağlıklı ve mutlu kalmanız dileğiyle.