AKP’de ‘yarı başkanlık’ sistemi hazırlığı mı var?

AKP’nin yeni anayasa çalışmaları kapsamında ‘yarı başkanlık sistemine benzer’ bir yapılanmaya hazırlandığı öne sürüldü. Muhalefetin ‘parlamenter sistem’ ısrarı karşısında mevcut sistemden ‘feragat edilebilecek’ maddelerin tartışıldığı iddia edildi.

AKP’nin yeni anayasa çalışmasında, ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde revizyona dönük’ düzenlemelere de yer vermeyi planladığı öne sürüldü. Bu planla “Güçlendirilmiş-İyileştirilmiş Parlamenter Sistem” isteyen muhalefetin anayasa masasına çekmenin hesaplandığı öne sürüldü.

BBC Türkçe’nin iddiasına göre, bu çerçevede, “yarı başkanlık sistemine benzer” bir yapılanmaya gidilmesi, bakan ve başkan yardımcılarının Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden (TBMM) seçilmesi, Meclis’in denetim yetkisinin artırılması dahil, mevcut sistemden “feragat edilebilecek” maddeler tartışılıyor.

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin 100 maddelik anayasa değişikliği önerisini tamamlamasının ardından Prof. Dr. Yavuz Atar başkanlığında oluşturulan Anayasa Bilim Kurulu oluşturan AKP yeni anayasa çalışmalarını sürdürerken haberde şöyle denildi:

Anayasa değişikliği için Meclis’te Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) desteğine karşın yeterli sandalyesi bulunmayan AKP, hem “geniş tabanlı anayasa” yapabilmek, hem de 2023 seçimlerinin “sistem referandumuna” dönüşmesini engellemek için yeni bir hamleye hazırlanıyor.

Anayasa taslağının önce MHP ile görüşülerek olgunlaştırılması düşünülüyor. Kamuoyuna açıklanmadan önce ise muhalefete götürülmesi ve böylece muhalefetin “baştan reddi ve karşı cephe” oluşturmasının önüne geçilmesi hesabı yapılıyor.

‘PARLAMENTOSU GÜÇLENDİRİLMİŞ BAŞKANLIK SİSTEMİ’

MHP’nin sürpriz desteğiyle başkanlık sistemine hızla geçilmesi nedeniyle, uygulamada bazı aksaklıklar yaşandığı ve sistemin tam olarak oturmadığı AKP’de de kabul görüyor.

Bu konuda “sistem revizyonu” tartışmaları gündeme gelmiş ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay başkanlığında sistemin aksayan yönlerine ilişkin bir “çalışma yapılması” kararlaştırılmıştı.

Ancak, sistem revizyonu tartışması, muhalefet tarafından “Başkanlık Sistemi’nden vazgeçiliyor” algısı oluşturulmaya çalıştığı gerekçesiyle rafa kaldırılmış, sadece Genel Kurul’un çalıştığı günlerde Meclis’te “nöbetçi bakan” uygulaması ile sınırlı kalmıştı. Ancak bu uygulama da beklentileri karşılamamıştı.

AKP yöneticilerinin verdiği bilgiye göre anayasa taslağında, “denge-denetleme sistemi”nin güçlendirilmesi, kabine üyelerinin hem Meclis, hem de seçmene “hesap verebilirliğinin” sağlanması parlamentonun denetim yetkisinin daha da artırılmasına dönük düzenlemeler yer alacak.

KIRMIZI ÇİZGİ NE?

AKP’nin “kırmızı çizgisini” ise Başkanlık Sistemi’nin “her koşulda korunması” oluşturuyor. Bunun dışında, anayasanın “uzlaşma ve geniş tabanlı” olabilmesi için de nelerden “feragat edilebileceği” tartışılıyor.

Yeni ve sivil anayasanın “geniş tabanlı” olabilmesi için iktidar ve muhalefetin taleplerinin “ortada buluşması” veya iki tarafın da en azından “ortaya yaklaşması” gereğine işaret ediliyor.

AKP Meclis Grubu’ndan bir yetkili, Başkanlık Sistemi’ne geçilmesinin anayasal yönden büyük ölçüde “iktidar talebinin” karşılanması anlamına geldiğine işaret ederek, sistemin “ortaya çekilmesi” konusunda nelerden “feragat edilebileceğini” şöyle anlatıyor:

“Anayasa eskiden muhalefetin vesayeti altındaydı. Buna karşı biz, ortada olması gereken anayasa eğrisini bize yaklaştırdık. Ama ikisinin ortada buluşması lazım. Biz zaten fedakarlıkta bulunacağız. Bu işi birlikte çözelim anlayışı ile muhalefete gidilip feragat edilecek konular ele alınabilir.”

‘YARI BAŞKANLIK BENZERİ BİR SİSTEM OLABİLİR’

“Feragat edilebilecekler” arasında, bakanların ve başkan yardımcısının parlamentodan, milletvekilleri arasından atanması ve Parlamenter Sistem’deki “güvenoyuna” benzer bir sistemle belli koşullarda “görevden alınması”, gensoru, sözlü soru gibi Meclis denetim yollarının yeniden getirilmesi ile daha etkin bir “denge-denetleme” sistemi oluşturulması sayılıyor.

Muhalefetle masaya oturulduğunda bunlardan bir miktar daha “esnemeye gidilebileceği” ve “yarı başkanlık” sistemine benzer bir noktada buluşulabileceği ifade ediliyor.

Ancak “iki başlılık” yaratacağı gerekçesiyle yarı başkanlık sistemindeki gibi “başbakanlık” makamının yeniden ihdas edilmesine sıcak bakmıyor.

GÜNEŞ MOTEL OLAYI HATIRLATMASI

Eski parlamenter sistemi muhalefetin de istemediğini ve bu nedenle “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” önerdiğine işaret eden AKP kurmayları, parlamenter sistemde Meclis’in “hükümet kuran, hükümet yıkan” işlev üstlendiği, Güneş Motel olayı gibi, “milletvekili transferleri”, hülle yöntemleriyle hükümet kurma yolunu açtığı ve bunun da istikrarsızlık oluşturduğuna dikkat çekiyorlar.

(veryansintv.com)