Atatürk ve kitap sevgisi…

Ulu Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk, 57 yıllık kısa sayılabilecek yaşamında 3997 adet kitap okumuştur. Bu kitapların bir kısmını savaş ortamında, yani cephelerde, tatillerde okuyarak gerçekleştirmiştir.

Atatürk’ün Fransızca, Bulgarca, Almanca, Arapça, Farsça, İngilizce bildiği, ama özellikle Fransızca’ya çok hakim olduğu bir gerçektir. Kendi çabası ile Fransızca öğrenmiş ve bu dilde yazılmış askerlik, siyaset, hukuk ve felsefe üzerine kitaplar okumuştur. Atatürk, boş vakitlerinin çoğunu kütüphanesinde geçirmiştir. Saatlerce hatta günlerce kitap okuduğu yakınları tarafından belirtilmiştir. Bir kitabı eline aldığında uyumadan sürekli okur, bitirmeden bırakmazdı. Yurt içinde bulamadığı kitapları yurt dışından getirtir ve de mutlaka okurdu.

Çankaya Köşkü’ndeki gece toplantılarında konuşulan konuların önemine göre kütüphaneden kitaplar gelir ve katılımcılarla karşılıklı tartışılırdı. Kısacası, burası tüm ülke sorunlarının ciddi olarak tartışıldığı bir fikir arenasıdır.

Atatürk, elinde kırmızı, mavi uçlu kalemle kitapları çizmektedir. Kırmızı kalemle çizdikleri fikri kuvvetli bulduğu ve kendisinin de katıldığı, mavi kalemle çizdikleri ise o fikri beğenmediği anlamına gelir. Kitap üzerine çeşitli çizgi ve işaretler yaparak kendine göre bir okuma tekniği de geliştirmiştir.

Atatürk, okuduğu kitaplarda önemli cümleleri şu şekilde kodlandırmıştır.

Bunlar;   ”XX”; Önemli, ”XXX”; Çok Önemli,  ”MÜH”; Mühim, ”Ç. MÜH”; Çok Mühim, ”D”; Dikkat, ”?”; Yazarın bu fikrine katılmıyor.

Atatürk, çok sayıda kitap okumasına karşılık, bir çok kitabın da yazarı olmuştur. Yazdığı kitaplar; Medeni Bilgiler, Arıburun Muharebeleri Raporu, Atatürk’ün Hatıra Defteri, Mustafa Kemal Atatürk’ün Karlasbad Hatıraları, Zabıt ve Kumandan ile Hasbıhal, Cumalı Ordusu, Takımın Muharebe Eğitimi, Geometri, Taktik Meselenin Çözümü ve Emirlerin Yazılmasına İlişkin Öğütler, Bölüğün Muharebe Eğitimi, Taktik Tatbikat Gezileri, NUTUK.”

Mustafa Kemal Atatürk’ün etkisinde kaldığı ve hayatında önemli bir yere sahip olan 5 kitap şöyledir:

1) Reşat Nuri Güntekin – Çalıkuşu

2) Grigoriy Petrov – Beyaz Zambaklar Ülkesinde

3) Belletten – Tarih Kurumu’nun çıkardığı, tarih, arkeoloji, müzecilik konularında inceleme bibliyografya ve haberlere yer veren dergi.

4) Jean Jacques Rousseau – Toplum Sözleşmesi

5) Ziya Gökalp – Türkçülüğün Esasları

Atatürk, çalışma saatlerinin çoğunu kütüphanesinde geçirirdi. Yakınlarının, anılarında belirttikleri gibi, kütüphanesine kapanır, geceli gündüzlü saatlerce okurdu. Okumak onda tutku haline gelmiş bir gereksinimdir. Artık O, savaş alanlarında kazandığı zaferlerini, kültürel, sosyal, ekonomik alanlarda yapmayı tasarladığı reformlarla sağlam temellere oturtmak istiyordu.

Afet İnan, ”Atatürk’ün okumayı çok sevdiği mevzular tarih, coğrafya, dil, hukuk, sosyoloji, ekonomi ve sanat meseleleri idi. Roman az okurdu, fakat şiirden hoşlanır, onları asıl şairlerinden ve güzel okuyan arkadaşlarından dinlemesini severdi” diyor.

Atatürk’ün harp meydanlarında dahi okumaktan geri kalmadığına şahit olanlardan biri de Fevzi Çakmak’tır. Sakarya Meydan Muharebesi ile Büyük Taarruz arasında kalan zamanda Paşa’nın ”İSLAM TARİHİ” okuduğunu anlatmaktadır.

O, emperyalizmi yenerek milli, tam bağımsız bir Türk devleti kuran, kurduğu bu devleti çağdaş uygarlık seviyesine çıkartmaktaki savaşı başlatan ve başaran liderdir. Atatürk’ün başarısında mucize yoktur. O’nun başarısında inanç, akıl, bilgi, cesaret, erdem, gerçekçilik gibi insana özgü değerler vardır. Dahası, onun dünyasında kitap okuma tutkusu, öğrenme, araştırma aşkı ve ruhu vardır.

Güzel ülkemde, kişi başına okunan kitap sayısının ortalama 8 olduğu gerçeği maalesef üzüntü vericidir. Kitaplardaki KDV oranın % 8 olması da, kitap okumayı pahalı bir hobi haline getirmektedir. Ekmek ve su nasıl ki bizlerin fizyolojik ihtiyaçlarını gideriyorsa, kitaplar da sosyolojik ve psikolojik gereksinimlerimiz için çok önemlidir.

Aileden başlayan okuma alışkanlığının Okul+Öğretmen, Aile, Devlet üçgeninde çözümlenmesi gerekmektedir. Biat ve ezbere dayalı bir eğitim yerine, sorgulayıcı, araştırıcı ve de Endüstri 4.0’a uyumlu eğitim-öğretim modeli ile aydınlık günlere erişebiliriz.

Atatürk’ün kitap sevdasını araştırmamda bana önder olan, Anıtkabir Derneği’nin Atatürk’ün okuduğu kitaplarda altını çizdiği, yanına işaret koyduğu paragrafları ve kendi el yazısıyla düştüğü notları ”Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar” başlığı altında 5000 sayfalık 24 ciltlik bir seri halinde yayımladığı muhteşem kitaplardır. (ATATÜRK’ÜN OKUDUĞU KİTAPLAR (24 CİLT) 110 TL karşılığında Anıtkabir Derneği’nden temin edilebilir.)

Evet, bu 24 ciltlik muhteşem eseri incelediğimizde Ulu Önderimizin ”BİLGE İNSAN” olduğunun bir daha kanıtına ulaşmış olmaktayız. Atatürk hep sorarak, sorgulayarak, gerçek bilginin kaynaklarına inerek araştıran, öğrenen, bunları aklı ve erdemleriyle birleştiren gerçek bir BİLGE İNSANDIR…