Kırsal Mahalle uygulaması başlıyor

İktidar, 30 büyükşehirde İl Özel İdarelerini 2014 yerel seçimlerinde kapattı kapatmasına ama ne büyükşehir belediye başkanlarına yaranabildi, ne köylerde yaşayanlara…

Son günlerin moda tabiriyle Devlet-i Aliyye’nin en eski kurumlarından biriydi İl Özel İdareleri… Görev kapsamında kırsal kesim öncelikli olmasına rağmen 2014 yılında İl Genel Meclisleriyle birlikte kapatıldı ve büyükşehir belediyelerine devredildi, fakat sorunlar da beraberinde geldi.

Büyükşehirlerde İl Özel İdarelerinin kapatılmaması konusunda muhalefetten dönemin CHP Bursa Milletvekili ve eski İl Genel Meclisi Üyesi İlhan Demiröz, TBMM’de çok uğraş vermesine rağmen başarılı olamamıştı. Aslında Ak Parti de dâhil olmak üzere tüm partiler İl Özel İdarelerinin kapatılmasına karşıydı, fakat Recep Tayyip Erdoğan ikna edilemedi.

Günümüze dönecek olursak kırsal hizmetler büyükşehir belediyelerinin sırtına yük oldu. Çünkü beş haneli köye hizmet götürmek belediyeler için ciddi külfet ve siyasi açıdan karşılığı yok.

Hükümet hem belediyeleri, hem de kırsalda yaşayan nüfusu rahatlatmak için Özel İdareleri yeniden açalım demiyor ama kaldırılan köy tüzel kimliğinin yerine, ‘Kırsal Mahalle’ tanımını getiriyor. Gerçi kırsal mahalle statüsüne geçilmesi belediyeler açısından ciddi maddi kayıplara neden olacak; o yüzden Ankara topu belediye meclislerine atmış durumda.

2014 yılı yerel seçimlerinde 30 büyükşehirde 16 bin 220 köy mahalleye dönüştürüldü. Şimdi bu mahalleler ‘Kırsal Mahalle’ye dönmek için belediye meclislerine müracaat etmeye başladılar ve yeni bir tartışmanın da fitili ateşlenmiş oldu. Mahalleye dönüşen köyler Kırsal Mahalle olmak istiyorlar, indirimlerden yararlanmak için belediyeler gelirlerinden olmak istemiyorlar.

Kırsal kesimden gelen yoğun şikayetler üzerine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 21 Kasım 2019’da açıkladığı Tarım ve Orman Şurası sonuç bildirgesinde, “Büyükşehir belediyelerinde mahallelerin kırsal ve kentsel olarak yeniden yapılandırılması, kırsal mahallelerde köy tüzel kişiliği yapısının korunması, kırsal yaşamın Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde bütüncül ve entegre bir bakış açısıyla koordine edilmesi” maddesini açıklamıştı.

7254 Sayılı Torba Yasa’daki köy statüsüne ilişkin düzenleme, 16 Ekim 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.

Kısal Mahalle statüsüne geçeceklerin yeni ek kanunla elde edecekleri avantajlar ise, “Gelir vergisinden muaf esnaf ile basit usulde gelir vergisine tabi mükellefler tarafından bizzat işyeri olarak kullanılan bina, arsa ve arazilerle mesken amaçlı kullanılan binalar ve zirai istihsalde kullanılan bina, arsa ve araziler emlak vergisinden muaf olacak. Bu yerlerde, ticari, sınaî ve turistik faaliyetlerde kullanılan bina, arsa ve araziler için emlak vergisi yüzde 50 indirimli uygulanacak. Bina inşaat harcı ve imarla ilgili harçlar kalkacak, diğer vergi, harç ve harcamalara katılım payı yüzde 50 indirimli uygulanacak. İçme ve kullanma suları için alınacak ücretler en düşük tarifenin konutlarda yüzde 25’ini, işyerlerinde yüzde 50’sini geçmeyecek şekilde belirlenecek.”

Mahalleye dönüştürülen köylerin Kırsal Mahalle statüsü kazanması için, bağlı bulunduğu belediyeye resmi başvuruda bulunması gerekiyor. Bu başvurunun önce ilçe belediye meclisinde daha sonra da büyükşehir belediye meclisinde kabul edilmesi gerekiyor.

Bursa’da bazı köy muhtarlarıyla yaptığım görüşmelerde ilçe belediyelerine müracaatların başladığını öğrendim ama bu kadar fazla olacağını düşünmemiştim.

Şimdi belediyelerle kırsalda yaşayanlar karşı karşıya; bakalım bu süreci nasıl sonlandıracaklar.