Merhametsiz Güzel Kadın

La Belle Dame Sans Merci (fr.)

Tablo, İngiliz şair John Keats’in 1829 yılında yazmış olduğu bir şiirden esinlenilmiştir. Üzerine de bu tablo ve şiirden ilham alınarak birçok şarkı ve film yapılmıştır.

Şiir, konusunu 19. Yüzyılda (İngiltere’de Kraliçe Victoria döneminde)  bilinen bir öyküden almaktadır. Bilinenin üzerine, Victoria dönemi, ihtişamın, refahın ve romantizmin çağı olarak adlandırılır.

John Keats’in şiiri İngiliz Edebiyatı’nın mihenk taşı olarak kabul edilir. Şiir, karşılıklı konuşma havasında geçer. Şiirde bir peri kızının efsanevi güzelliği ve kendine has özgürlüğünden dolayı merhametsiz olmasından yakınılır.

Şiirde aynı zamanda çiçek kokulu teniyle erkekleri kendine aşık eden; şövalyelerin, prenslerin uğruna kendilerinden geçtikleri ve büyülenmişçesine hareket ettikleri bu “merhametsiz kadın” gerçekten etkisi altına aldığı erkeklerle tutkulu aşklar yaşar.

Tablonun Frank Dicksee versiyonunda esere ilk baktığımızda manzara gerçekten etkileyici. İngiltere’nin yemyeşil ağaçlarla kaplı arazisinde etkileyici bir aşk manzarası…

Peri kızının başında bulunan taç, şiirde bahsedilen o taçtır. Büyüleyici güzelliğe sahip kadın, tam da şiirde betimlenen biçimde atın üzerinden şövalyeye uzanmış ve kulağına peri türküsü fısıldamaktadır.

Peri türküsüyle büyülenen şövalye ise kadından gözlerini ayırmadan yürümektedir. Şövalye atı kontrol ediyor gibi görünse de atın ipleri kadının elindedir. Yolda olmayı bir yere varmayı tercih ettiğinden zamanı geldiğinde aşıklarının yanından kolaylıkla ayrılabilir. Bu tabloda da bir veda anı resmedilmiştir.

Merhametsiz güzel kadın, sırf gidebilme özgürlüğüne sahip olduğu için merhametsiz hatta bazı kaynaklara göre cadı ilan edilmiştir. Şövalyesini kendine aşık eden bir cadı…

Şövalyenin neden ve nasıl aşık olduğuyla kimse ilgilenmez. Herkes gidebildiği için merhametsiz güzel kadını suçlar.

Çünkü gidebilmek yalnız cesurların işidir.

Bugün tablonun orijinali, Birleşik Krallık Bristol Sanat Müzesi’nde bulunmaktadır.

La Belle Dame Sans Merci

“Seni ne üzebilir, ey gücü-pek bahadır!
Yalnız dolaşıyorsun, benzinde solgunluk var.
Sazlar kurudu artık gölün kıyılarında.
Ötüşmez oldu kuşlar.

“Seni ne üzebilir, ey gücü-pek bahadır!
Ne kadar da bitkinsin, terk etmiş seni rahat,
Sincap doldurdu artık kışlık ambarlarını.
Yapıldı bitti hasat.

“Bir zambak görüyorum senin alnında açmış
Istırap nemi ile humma çiği taşıyan,
Ve solan bir gül yanağının üstünde
Son demini yaşayan.”

“Bir hatuna rastladım kırlarda dolaşırken,
En güzelden de güzel – Gerçek bir perikızı,
Topuklarında saçı, keklik gibi sekişli,
Vahşi – ürkek bakışlı.

“Çiçeklerden bir çelenk ördüm onun başına,
Sonra bileziklerle bir kemer hoş kokulu;
Gözlerime baktı da sevdalı gözleriyle,
İnledi arzu dolu.

“Tuttum, onu bindirdim rahvan giden atıma
Ondan sonra bütün gün bilmedim gördüğümü,
Eğilerek bir yana çünkü çağırdı durdu
Bir peri türküsünü.

“Bayan hazlar verici kökler çıkardı bana,
Yaban balı topladı, kudret çiği içindi,
Ve sonunda dedi ki kendi peri dilinde
‘Çok seviyorum seni.’

“Sonra götürdü beni büyülü mağ’rasına,
Or’da gözyaşı döktü, bir ah çekti kederle,
Or’da kuruttum ben de o vahşi gözlerini
Yanan öpücüklerle.

“Or’da uyuttu beni tatlı ninnileriyle,
Bir rüya gördüm or’da – Ah! bahtım ne de kara,
Biraz önce gördüğüm pek taze bir rüya bu
Bu ürperten yamaçta.

Solgun krallar gördüm, prensler, savaşçılar
Ölüm solgunluğuydu hepsinin yüzündeki;
Haykırarak dediler ki – “La Belle Dame sans Merci
Beni de tutsak etti!”

“Kavruk dudaklar gördüm akşam alacasında
Büyük büyük açılmış müthiş bir uyarmayla.
Birden uyanıverdim, bur’da buldum kendimi
Bu ürperten yamaçta.

“İşte bundan dolayı buradayım şimdi ben
Yalnız dolaşıyorum, benzimde solgunluk var,
Kurumuş da olsalar sazlar göl kıyısında
Susmuş da olsa kuşlar.”

John Keats

***

Kaynakça:
https://www.cozenesor.com/2020/12/27/la-belle-dame-sans-merci-merhametsiz-guzel-bayan-tutsak-etti-beni/