Yerküre, orman yangınlarının etkisi altında

Türkiye’nin yanı sıra İtalya, Arnavutluk, Yunanistan, Tunus ve Cezayir gibi Akdeniz’e kıyısı bulunan ülkeler de yoğun orman yangınlarıyla mücadele ediyor.

Yerküreyi etkisi altına alan orman yangınları, Amerika’dan Avrupa’ya Afrika’dan Asya’ya birçok kıtada etkili olurken; bu yıl içinde çıkan yangınların sayısı, pek çok ülkede önceki yılların ortalamasını aştı.

ABD Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) “FIRMS” adını verdiği Yangın Bilgilendirme ve Kaynak Yönetimi Sistemi’nin uydu haritasına göre, “kırmızı” noktalarla gösterilen yangınlar, dünyanın birçok yerine yayılmış durumda.

Haritada, Kuzey Amerika ve Güney Amerika’nın büyük bölümü, Afrika platosu, Madagaskar ve Arap Yarımadası’nın doğusu, Avrupa’da Akdeniz kıyıları ile Kuzey ve Doğu Avrupa’nın yangınların etkisinde olduğu görülüyor.

Asya’da ise Hindistan’ın bazı kıyıları, Sri Lanka, Rusya’nın Sibirya bölgesi, Çin, Malezya, Japonya, Endonezya, Avrasya’da Ukrayna ve Gürcistan, Okyanusya’da Avustralya’nın doğusu ve kuzeyi orman yangınlarının etkisinde bulunuyor.

Yangınlar, yerkürenin pek çok ormanlık bölgesini kırmızıya boyarken; Türkiye’nin yanı sıra İtalya, Arnavutluk, Yunanistan, İspanya, Karadağ, Tunus, Mısır ve Cezayir gibi Akdeniz’e kıyısı bulunan ülkeler de yoğun orman yangınlarıyla mücadele ediyor.

Avrupa Birliği’nin (AB) Copernicus uydularından elde edilen verilerin yer aldığı Avrupa Orman Yangınları Bilgi Sistemi (EFFIS) haritasına göre de kıtanın tamamındaki irili ufaklı yangınlar, neredeyse Rusya’nın kuzeyine kadar ulaşıyor. Uydu haritasında, AB ülkelerinde farklı boyutlardaki yangınların en az 1 haftadır sürdüğü görülüyor.

İtalya

İtalya’nın kuzeyi ve güney bölgeleri, irili ufaklı çok sayıda orman yangınına teslim oldu.

Yerel basındaki haberlerde, son birkaç haftada Sicilya Adası ile ülkenin güneyindeki Kalabriya, Puglia, Campania bölgelerinde çıkan yangınlar neticesinde binlerce hektar arazinin kül olduğu belirtildi.

Sicilya’da, alevlerin güneydeki Katanya şehrine de ulaşmasıyla farklı bölgelerde yangınlar devam ediyor. Burada da birçok kişi evlerini terk etmek zorunda kalırken; yangınlar ve yoğun duman nedeniyle sahil beldelerinde mahsur kalan yaklaşık 200 kişi, denizden ulaşan ekiplerce kurtarıldı. Katanya Havalimanı duman nedeniyle geçici olarak uçuşlara kapatıldı.

Ayrıca Sardinya Adası’nın batısındaki Oristano vilayeti kırsalında 24 Temmuz’da çıkan yangında, 20 bin hektar arazi yandı, 1500 kişi tahliye edildi. Bölgede soğutma çalışmaları devam ediyor. Yangınla mücadele için İtalya, kendi uçaklarına ek olarak, AB ülkelerinden de yangın söndürme uçağı istedi.

Yunanistan

Yunanistan’ın başkenti Atina’nın kuzeyinde ormanlık alanda çıkan yangın nedeniyle binlerce kişi güvenli bölgelere tahliye edildi.

Yangınlar sırasında 5 kişi yaralanırken, ülkenin güneyinde 60’a yakın köy ve yerleşim yeri boşaltıldı.

Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, ülkede etkili olan sıcak hava dalgası nedeniyle benzeri görülmemiş koşullarla karşı karşıya olduklarını belirtti.

Başta Mora Yarımadası’ndaki antik Olympia Köyü yakınları ve Eğriboz Yarımadası olmak üzere ülkenin birçok yerinde çıkan orman yangınları sebebiyle onlarca köy boşaltıldı, binlerce kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Antik Olympia kentine giden Miçotakis, burada incelemelerde bulundu ve yetkililerden yangının son durumuyla ilgili bilgi aldı.

Eğriboz Yarımadası’nın doğusundaki Rovies bölgesinde sahil şeridinde sıkışan ve aralarında çocuk ve kadınların bulunduğu yaklaşık 90 kişi, feribot ve teknelerle tahliye edildi.

Bu arada ülkenin birçok yerinde etkili olan orman yangınlarına Yunan ordusunun müdahale etmesi kararlaştırıldı.

Yunanistan Sivil Savunma ve Kriz Yönetim Bakan Yardımcısı Nikos Hardalias, son 24 saatte 118 noktada orman yangını çıktığını, son 4 günde 60 bin dönümlük ormanlık alanın kül olduğunu, çok sayıda ev ve aracın ise zarar gördüğünü kaydetti.

Arnavutluk

Arnavutluk da son günlerde çok sayıda orman yangınıyla mücadele etmek zorunda kalan ülkeler arasında yer aldı.

Arnavutluk Savunma Bakanlığı, ülke genelinde halen 6 yangının devam ettiğini bildirdi.

Haberlerde, Adriyatik Denizi kıyısındaki Karaburun Yarımadası’ndaki yangınların Llogara Milli Parkı’nı tehdit ettiği belirtildi. Bu sabah şiddetli rüzgarlar helikopter operasyonlarını durma noktasına getirdi.

Portekiz

Portekiz’in güneybatısındaki Monchique şehrinde 17 Temmuz’da meydana gelen orman yangını, 2 bin hektardan fazla arazinin yok olmasına yol açtı.

Romanya

AB üyesi ülkelerden Romanya’nın başkenti Bükreş’in de bulunduğu güney bölgesi ve özellikle Bulgaristan sınırı da EFFIS haritasında hala “kırmızı” noktalarla gösteriliyor.

Romanya’nın komşusu Ukrayna’da da orman yangınları sürüyor.

İspanya

İspanya’nın kuzeydoğusundaki Katalonya bölgesinde, 26 Temmuz’da “son iki yılın en büyük orman yangını” yaşandı.

Yerel basındaki haberlere göre, Tarragona bölgesindeki Santa Coloma de Queralt’ta çıkan yangında 1657 hektarlık alan kül oldu.

Fransa

Fransa’nın güneyindeki Aude’de ilinde 25 Temmuz’da çıkan yangınında 850 hektar arazi kül oldu, Toulouse ve Narbonne arasındaki kara yolu ulaşıma kapatıldı.

Yangın; Fransa, İspanya ve Portekiz’e elektrik ileten hatlarda hasara sebep oldu.

Avrupa’da ortalamanın üzerinde kayıp var

EFFIS verilerine göre, İtalya’nın yanı sıra Fransa ve Romanya’da da yanan alan bakımından şimdiden 2008-2020 ortalaması geçilmiş durumda.

İtalya’da bu sene 53 bin 797 hektar alan yanarken, 12 yılın ortalaması 40 bin 781 olarak kaydedildi.

Fransa’da 22 bin 807 hektar yanarken, önceki yılların ortalaması 9 bin 283’tü. Romanya’da da aynı şekilde bu sene 18 bin 620 hektar alan yanarken, 12 yılın ortalamasının verisinin 16 bin 82 hektar olduğu belirtiliyor.

Aynı sitede, AB üyesi olmayan ülkeler arasında Bosna Hersek’in de 25 bin 583 hektar alanı yangında kaybettiği, bunun 30 bin 199 olan 2008-2020 ortalamasına oldukça yakın olduğu gösteriliyor.

Tunus’ta 17 bin 599 hektar arazi bu sene içinde yanarken, bunun 6 bin 257 hektar olan 12 yıllık ortalamayı çoktan geçtiği kaydediliyor.

Rusya

Rusya’nın Yakutistan bölgesinde temmuzda başlayan yangınları söndürme çalışmaları devam ediyor.

Bölgedeki yangınlar devam ederken, yüzey alanı 1 milyon hektarı geçti. Rusya Savunma Bakanlığı, bölgeye ilave birlik ve teçhizat sevk etti.

Bugüne kadar yaklaşık 1,3 milyon hektar ormanlık alanın küle döndüğü bölgede, yetkililer “acil durum” ilan etti.

Greenpeace Rusya’dan yapılan açıklamada, Rusya’da 2021’deki orman yangınlarının şu ana kadar 13,4 milyon hektarlık alanı harap ettiği belirtildi.

ABD ve Kanada

ABD Ulusal Kurumlar Arası Yangın Merkezinin 5 Ağustos itibarıyla verdiği bilgilere göre, ülkede aktif orman yangınlarının sayısı 96 olurken; 1,8 milyon dönümden fazla arazi yangınlarda hasar gördü.

California eyaletinde yaklaşık 3 haftadır devam eden orman yangını tarihi bir kasabayı küle çevirdi.

California Orman ve Yangından Koruma Departmanının (Cal Fire) açıklamasına göre, eyalet tarihinin en büyüğü olduğu belirtilen orman yangınında, Greenville isimli tarihi kasabadaki ev ve iş yerleri tamamen yok oldu.

Eyaletin kuzey bölgesinde 13-14 Temmuz’da çıktığı belirtilen ve “Dixie” adıyla anılan büyük yangın, 3 hafta geride kalmasına rağmen son iki günde daha da yayıldı ve birçok yerleşim yerini tehdit etmeye başladı.

Bölgede devam eden diğer orman yangınları nedeniyle birçok yerleşim yeri boşaltıldı, Lassen Volkanik Milli Parkı da ziyarete kapatıldı.

Kanada Yaban Arazileri Bilgi Sistemi verilerine göre, ülke genelinde irili ufaklı 292 orman yangını devam ediyor. Ülkede 2021’de 4 bin 891 yangın çıktı, önceki 10 yıllık ortalaması 3 bin 753’tü. Yangınlarda 2 bin 758 hektar arazi yandı, önceki 10 yılda ortalama 1736 hektar arazi yangınlarda hasar görmüştü.

Güney Amerika

Amazon bölgesinde bu yıl 267 büyük yangın tespit edildi ve 105 bin hektardan fazla alan yandı. Bu yangınların yüzde 75’inden fazlası Brezilya Amazon’unda yaşandı.

Brezilya’nın Amazon bölgesini 2019 ve 2020’de etkileyen orman yangınlarının ardından bu yıl da Arjantin’in en önemli doğa varlığı Patagonya bölgesi yangınlarla sarsıldı.

Çin ve Hindistan

Hindistan’da ve Çin’in tropikal iklimin hüküm sürdüğü bölgelerinde yaz aylarında muson yağışlarının etkisi hissedildiğinden orman yangınları daha az görülüyor. Ancak bu bölgelerde de artan ormansızlaşma yağışlarla ortaya çıkan sellerin yıkıcı etkisini artırıyor.

Her iki ülkede de geçen hafta meydana gelen sellerde onlarca kişi hayatını kaybetti.

Avustralya

2019 ve 2020’de yaz aylarındaki orman yangınlarında 10 milyon hektardan fazla arazinin kül olduğu, 1 milyardan fazla vahşi hayvanın hayatını kaybettiği Avustralya ise bu yıl yangınlar bakımından sakin bir yaz geçirdi.

Güney Yarım Küre’de yaz aylarına denk gelen aralık, ocak ve şubat aylarında “acil durum” çağrıları yarı yarıya azalırken; önceki yıla kıyasla daha az sayıda arazi yangınlarda tahrip oldu.

Yangınlardan en fazla etkilenen Yeni Güney Galler eyaletinde 2020’de 5,5 milyon hektar arazi yanarken; bu yıl 31 bin hektar arazi zarar gördü.

(AA)